สันติภาพและเสถียรภาพในทะเลตะวันออก
และบทบาทของอาเซียน
ทะเลตะวันออกมีตำแหน่งทางภูมิศาสตร์การเมืองที่สำคัญอย่างยิ่งใน อินโด-แปซิฟิก อุดมไปด้วยทรัพยากรธรรมชาติและรวมถึงผลประโยชน์ที่สลับกัน อย่างไรก็ตาม ในปีที่ผ่านมา สถานการณ์ในทะเลตะวันออกยังคงมีความกังวลใหม่ที่อาจเกิดขึ้น การแข่งขันระดับ มหาอำนาจและการเกิดขึ้นของกลไกความร่วมมือใหม่ในภูมิภาคก่อให้เกิดปัญหาใหม่สำหรับสถาปัตยกรรมระดับภูมิภาคที่กำลังพัฒนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งบทบาทสำคัญของอาเชียนหากไม่ได้รับการแก้ไขความตึงเครียดอาจส่งผลกระทบต่อความไว้วางใจเชิงกลยุทธ์ทำให้สันติภาพความร่วมมือและการพัฒนาในภูมิภาคตกอยู่ในความเสี่ยง
ทะเลตะวันออก ซึ่งเป็นทะเลยุทธศาสตร์ในเอเชีย กำลังดึงดูดความสนใจจากนานาชาติมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งการแข่งขันเชิงกลยุทธ์ ของมหาอำนาจใหญ่กำลังทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ในช่วงเวลาที่ผ่านมาหลายประเทศในทะเลตะวันออกรวมทั้งอาเซียนได้แสดง ด้วยเหตุนี้และขี้แจงจุดยืนทางกฎหมายของตนในทะเลตะวันออกผ่านบันทึกที่แลกเปลี่ยนที่สหประชาชาติและข้อความเฉพาะจึงแสดงให้เห็นว่าประเทศต่างๆ ชื่นชมบทบาทและคุณค่ของกฎหมายระหว่างประเทศมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งยืนยันถึงบทบาทสำคัญของอาเซียนในการระงับข้อพิพาทในทะเลตะวันออกนี่เป็นพื้นที่ที่หลายประเทศทั้งในและนอกภูมิภาคมีผลประโยชน์ร่วมกัน เนื่องจากเป็นพื้นที่ยุทธศาสตร์ทางภูมิศาสตร์ภูมิศาสตร์เศษฐกิจและกรค้าสทุกประเทศต้องการรับประกันเสรีภาพในการเดินเรือการพาณิชย์และการเดินเรือในพื้นที่นี้สำหรับอาเซียนพื้นที่นี้มีความสำคัญมากกว่เพราะประเทศสมาชิกส่วนใหญ่เกี่ยวข้องโตยตรงกับผลประโยชน์ของทะเลจีนใต้
สมาชิกอาเซียนกำลังค่อยๆ รวมมุมมองและจุดยืนของตนในประเด็นทะเลตะวันออกและปัญหาที่เกิดขึ้นใหม่ในภูมิภาคทีละชั้น
ในการประชุมสุดยอดเมื่อเร็วๆนี้ ประเทศสมาชิกได้หารือเกี่ยวกับปัญหาทั่วไปในระดับนานาชาติและระดับภูมิภาครวมถึงทะเลตะวันออก เมียนมาร์ และคาบสมุทรเกาหลี…. สำหรับทะเลตะวันออก การรับรู้อย่างชัดเจนว่านี่เป็นหนึ่งในความท้าทายหลัก สำหรับประชาคมอาเชียนภายในปี ๒๕๖๘ อาเซียนได้ดำเนินการตามขั้นตอนและมุมมองที่ชัดเจนขึ้นเกี่ยวกับการคาดการณ์และแผนในเรื่องนี้คาดการณ์ผลกระทบต่อประชาคมอาเซียน โดยอาเซียนและประเทศสมาชิกได้เน้นย้ำถึงบทบาทสำคัญของอาเขียนในการจัดการปัญหาดังกล่าว ในการประชุมสุดยอดอาเซียนทั้งครั้งที่ ๓๖ และ ๓๗ ในปี ๒๐๒๐ ประเด็นทะเลตะวันออกได้รับฉันทามติจากผู้นำอาเชียนว่าหลักกณฑ์ทางกฎหมายเพียงอย่างเดียวและสม่ำสมอในการแก้ไขทะเลจีนใต้คืออนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทางทะเล พ.ศ. ๒๕’๒๕ (UNCLOS ๑๙๘๒) นอกจากนี้ ทุกประเทศยังเห็นพ้องที่จะเร่งกระบวนการเจรจาและ
ออกจรรยาบรรณ์ในทะเลตะวันออก(COC)เอกสารกำกับการปฏิบัติการทางทะเลระหว่างฝ่ายที่เกี่ยวข้องทั้งหมด เพื่อภูมิภาคทะเลตะวันออกที่สงบสุขมั่นคง และเจริญรุ่งเรืองที่สำคัญกว่านั้นอาเซียนมักจะเน้นย้ำถึงบทบาทสำคัญในบริบทของการแข่งขันที่รุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ระหว่างมหาอำนาจรัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงการต่างประเทศเวียดนาม เหงียน ก๊วก ยุง กล่าวว่า”อาเชียนได้กำหนดแล้วประเทศสมาชิกอาเซียนก็มุ่งมั่นที่จะไม่เลือกข้างแต่เพียงเพื่อเลือกผลประโยชน์ของอาเซียนเท่านั้นด้วยจุดยืนที่ชัดเจนเช่นนี้อาเซียนจึงมีจุดยืนของตนเองในประเด็นระหว่างประเทศและระดับภูมิภาคอยู่เสมอรวมถึงประเด็นทะเลตะวันออกนั่นคือหนทางที่อาเซียนจะรักษาบทบาทสำคัญในภูมิภาคไว้ได้”
ในการประชุมสุดยอดอาเซียนครั้งที่ ๓๘ และ ๓๙ ในปี พ.ศ. ๒๕๖๔ นอกเหนือจากการแลกเปลี่ยนความคิดเห็นในประเด็นระหว่างประเทศและระดับภูมิภาคที่มีความกังวลร่วมกันแล้ว ประเทศสมาชิกยังแสดงความกังวลเกี่ยวกับการพัฒนาในทะเลตะวันออก ซึ่งรวมถึงกิจกรรมฝ่ายเดียวที่เพิ่มความตึงเคยดบ่อนทำลายความไว้วางใจและความเสียหายสภาพแวดล้อมทางทะเล บรรดาผู้นำยืนยันความจำเป็นในการเสริมสร้างความไว้วางใจซึ่งกันและกันและการสร้างความมั่นใจยับยั้งชั่งใจและการณ์รักษาความสงบเสถียรภาพความมั่นคงความปลอดภัยและเสรีภาพในการเดินเรือและการบินในทะเลตะวันออกบรรดาประเทศต่างเนันย้ำจุตยืนของตนในการระงับข้อพิพาทด้วยสันติวิธีบนพื้นฐานของกฎหมายระหว่างประเทศ UNCLOS ๑๙๔o ที่ประชุมยังตอกย้ำถึงความสำคัญของการนำ DOC ไปปฏิบัติอย่างเต็มที่และมีประสิทธิภาพ โดยยินดีที่การเจรจาระหว่างอาเชียนและจีนจะกลับมาอีกครั้งประเทศต่างๆนย้ำถึงความจำเป็นในการรักษาสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการเจรจา COC และพยายามดำเนินการต่อไปเพื่อบรรลุ COC ที่มีสระสำคัญและมีประสิทธิผลตามกฎหมายระหว่างประเทศซึ่งรวมถึง UNCLOS ๑๙๘๒
อาเซียนกำลังมีบทบาทสำคัญในการแก้ปัญหาระดับภูมิภาครวมทั้งปัญหาทะเลตะวันออก
ประเด็นทะเลตะวันออกในปัจจุบันเป็นหัวข้อทางภูมิรัฐศาสตร์ที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของโลก และทะเลตะวันออกได้กลายเป็นจุดของเอเชียตะวันออกที่มีผลประโยชน์เกี่ยวพันกันที่ชับซ้อนมากมายและเกี่ยวข้องโดยตรงกับประเทศในอาเซียนทั้งในระยะสั้นและระยะยาวนั่นเป็นเพราะว่าภูมิภาคอาเซียนกำลังกลายเป็นศูนย์กลางการเติบโตระดับโลกในบริบทนั้นหากปัญหาทะเลตะวันออกไม่ได้รับการแก้ไขอย่างเหมาะสมตามกฎหมายระหว่างประเทศ และตามคำสั่งตามกฎหมายระหว่างประเทศก็จะส่งผลกระทบในทางลบต่อภูมิภาคทั้งหมด ดังนั้นอาเซียนจึงจำเป็นต้องรักษาบทบาทสำคัญในการแก้ไขปัญหาในทะเลตะวันออก นักข่าวชาวอินเดีย Rudroneel Gosh กล่าวว่า”ภูมิภาคอาเซียนมีบทบาทสำคัญมาก จากมุมมองทางภูมิรัฐศาสตร์ดุลอำนาจของโลกกำลังเปลี่ยนจากตะวันตกไปตะวันออกนั่นคือเหตุผลที่วันนี้ ปัญหาความมั่นคงทางการเมืองที่ใหญ่ที่สุดอยู่ในเอเชียตะวันออกและสิ่งสำคัญคือต้องมีระเบียบตามกฎในภูมิภาคนี้ ซึ่งทุกคนต้องเคารพกฎหมายระหว่างประเทศ เคารพอธิปไตยของประเทศอื่นๆ”โฆษก Hoang Thi Ha จาก ISEAS -Yusof Ishak Research Institute สิงคโปร์ กล่าวว่าอาเชียนเป็นเวทีสำคัญในการส่งเสริมความร่วมมือและการประสานงานระหว่างประเทศต่าง ๆ “ในฐานะองค์กรในภูมิภาคอาเซียนไม่มีสิทธิ์แสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับการเรียกร้องอธิปไตย แต่อาเซียนมีเป้าหมายหลักประการเดียวในการรับรองสันติภาพ ความมั่นคงและเสรีภาพในการเดินเรือในทะเลตะวันออกนี่เป็นหลักการสำคัญที่ชี้นำคำกล่าวของอาเซียนเกี่ยวกับปัญหา ทะเลตะวันออกแม้ว่าจะมีความแตกต่างระหว่างประเทศสมาชิกในประเด็นนี้ก็ตาม” นาง Hoang Thi Ha กล่าว
โดยพื้นฐานแล้ว จุดยืนของอาเซียนคือประกันว่าข้อพิพาทในทะเลตะวันออกจะได้รับการแก้ไขด้วยสันติวิธี โดยไม่ต้องใช้กำลังเพื่อปกป้องเสรีภาพในการเดินเรือและการบินในภูมิภาค และเคารพกฎหมายระหว่างประเทศ โดยเฉพาะ UNCLOS ๑๘๘๒ เมื่อมีภัยคุกคามต่อสันติภาพและความมั่นคงในภูมิภาคอาเซียนจะแสดงจุดยืนในนามของประเทศสมาชิกเพื่อแสดงความกังวล อาเซียนได้ยืนยันจุดยืนที่สม่ำเสมออย่างต่อเนื่องในการรักษาหลักนิติธรรม เสริมสร้างการเจรจา สร้างความไว้วางใจ ใช้ความยับยั้งชั่งใจไม่ดำเนินการใด ๆ เพื่อทำให้สถานการณ์ขับซ้อนขึ้น และระงับข้อพิพาทและความแตกต่างอย่างสันติบนพื้นฐานของกฎหมายระหว่างประเทศและ UNCLOS ๑๙๘๒ ยังคงใช้ความพยายามอย่างเต็มที่ในการนำ DOC ไปปฏิบัติอย่างเต็มที่และจริงจังและพยายามสร้าง COC ต่อไป สิ่งที่อาเซียนแสดงให้เห็นในช่วงเวลาที่ผ่านมาได้ยืนยันว่าอาเซียนมีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันมากขึ้น ส่งเสริมความแข็งแกร่งร่วมกันเพื่อตอบสนองต่อความท้าทาย ซึ่งรวมถึงปัญหาทะเลตะวันออก.
สมบูรณ์ สุขชัยบวร…..รายงาน
