ความท้าทายต่อความมั่นคงของภูมิภาคในทะเลจีนใต้
ข้อพิพาทระหว่างจีนกับประเทศที่เกี่ยวข้องในทะเลจีนใต้เป็นข้อขัดแย้งทางผลประโยชน์ที่ไม่สามารถแก้ไขได้ : ข้อเรียกร้องทางทะเลของจีนซ้อนทับกับประเทศอื่นๆ ในภูมิภาค ได้แก่ บรูไน อินโดนีเซีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์และเวียดนาม ไม่มีประเทศใดที่ต้องการจะทำสงครามแต่ก็ไม่มีใครจะยอมถอยหลัง เพื่อลดความเป็นไปได้ที่จะเกิดการพิพาททางอาวุธประเทศที่เกี่ยวข้องได้เจรจาเกี่ยวกับแนวปฏิบัติและการควบคุมความตึงเครียด ในพื้นที่มานานหลายทศวรรษ
ในปี ค.ศ. 2016 สมาคมอาเซียนได้พัวพันกับปัญหาความขัดแย้งในทะเลจีนใต้ สันติภาพในหมู่สมาชิกอาเซียนได้รับความเดือดร้อนอย่างมาก เมื่อต้องเผชิญหน้ากับประเทศมหาอำนาจ ซึ่งมีบทบาทกำลังเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว ในภูมิภาคนี้คือจีน อาเซียนเผชิญกับความสับสนวุ่นวายมากขึ้น ในบริบทของประเทศจีนที่มีความก้าวร้าวมากขึ้นในภูมิภาคและความไม่แน่นอนเกี่ยวกับนโยบายของประธานาธิบดีโดนัลด์ทรัมพ์ ต่อเอเชียสิ่งที่ทำให้ซับซ้อนยิ่งขึ้นคือความสัมพันธ์ที่ยากลำบากระหว่างมหาอำนาจทั้งสอง ซึ่งผู้เชี่ยวชาญด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศจำนวนมาก ได้เปรียบเทียบกับสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นในช่วงสงครามเย็น ประเทศต่างๆจะต้องเลือกด้านที่พวกเขาอยู่
ปัญหาที่ร้อนที่สุดในปัจจุบันคือความขัดแย้งระหว่างสหรัฐฯและจีนในทะเลจีนใต้ ความสัมพันธ์ระหว่างสองประเทศได้รับความตึงเครียด เมื่อไม่กี่ปีก่อนและรุนแรงขึ้น เนื่องจากการก่อสร้างเกาะที่ผิดกฎหมายและการเคลื่อนไหวทางทหารของจีนในภูมิภาค จึงทำให้วอชิงตันตอบโต้ด้วยการเสริมสร้างสถานะในภูมิภาคนี้ และดำเนินการลาดตระเวนเสรีภาพทางทะเลจีนในภูมิภาค ซึ่งท้าทายการ การอ้างสิทธิ์อธิปไตยเพียงฝ่ายเดียวของจีนในทะเลจีนใต้
ในเดือนกันยายน ปี ค.ศ. 2017 ประเทศจีนได้อ้างสิทธิ์อธิปไตยเหนือหมู่เกาะทั้งสี่เกาะ ได้แก่ Pratas , Xisha , Nansha และZhongsha (Macclesfield) ใช้ข้อโต้แย้งทางกฎหมายจำนวนมากแทนคำเรียกร้อง “เก้าเส้นประ” ซึ่งจะดำเนินการเรียกร้องอธิปไตยในทะเลกว้างใหญ่ครอบคลุมเกือบทั้งหมดของทะเลจีนใต้ เมื่อเร็วๆนี้ นักวิจัยชาวจีนได้เสนอเพียงฝ่ายเดียวว่า “วาดเส้นลิ้นที่ไร้รอยต่อ” ซึ่งเริ่มต้นจากปากอ่าวระหว่างเวียดนามและจีน ซึ่งมุ่งหน้าลงใต้สู่น่านน้ำมาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และสิ้นสุดในตะวันออกเฉียงใต้ของไต้หวัน พรมแดนนี้กลืนกินเกือบทั้งหมดของทะเลจีนใต้ ซึ่งครอบคลุมหมู่เกาะ Paracel และ Spratly ซึ่งเป็นเขตอธิปไตยไม่สามารถปฏิเสธได้ของเวียดนามและ Scarborough Shoal ซึ่งเป็นจุดที่ทะเลาะกันระหว่างจีนและฟิลิปปินส์
การเคลื่อนไหวของจีนได้เผชิญกับการคัดค้านและก่อให้เกิดความกังวลอย่างมากต่อประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และประเทศอื่นๆ ทั่วโลก เพราะสิ่งเหล่านั้นกำลังคุกคามสันติภาพเสถียรภาพและความมั่นคง เสรีภาพในการเดินเรือในระดับภูมิภาคและระหว่างประเทศจีน “ไม่ได้มีพื้นฐานทางกฎหมายใดๆ ในการประกาศสิทธิในต่อทรัพยากรทางทะเลในพื้นที่ 9 เส้นประ”
อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 (UNCLOS 1982) ได้ระบุไว้อย่างชัดเจนว่าอิสระในการเดินเรือควรได้รับการรับรอง ในน่านน้ำภายใน – น่านน้ำที่ประเทศมีอธิปไตยเป็นดินแดนที่มีลักษณะคล้ายดินแดน UNCLOS 1982 ยังสงวนเสรีภาพในการเดินเรือ ถ้าน่านน้ำภายในของประเทศก่อนหน้านี้มีทางเดินเรือผ่าน ประเทศรัฐชายฝั่งนั้นมีหน้าที่รับรองอิสรภาพในการเดินเรือ เช่น เดียวกับในน่านน้ำทะเล นี่แสดงให้เห็นว่าเสรีภาพในการเดินเรือเป็นสิ่งสำคัญมาก
ในความเป็นจริงจีนกำลังใช้กำลังอย่างต่อเนื่องในทะเลจีนใต้ ซึ่งจะนำไปสู่ความไม่มั่นคงและสันติภาพในภูมิภาค ดังนั้นประเทศที่เกี่ยวข้องจึงควรมีหน้าที่รับรองการเคารพเสรีภาพในการเดินเรือ หยุดหรือระงับการเรียกร้องอธิปไตยทั้งหมดในทะเลจีนใต้ของจีนและไม่ดำเนินกิจการที่จะก่อให้เกิดสถานการณ์ที่ซับซ้อนยิ่งขึ้น นอกจากนี้ขั้นตอนการเจรจา COC ต้องให้เวลาอย่างนานและยากเนื่องจากการแซรกแซงอย่างต่อ เพื่อควบคุมบางประเทศสมาชิกอาเซียนของจีน ผู้เชี่ยวชาญหลายคนกล่าวว่าการที่ไม่มีมาตรการบังคับใช้และกลไกอนุญาโตตุลาการในร่าง COC ที่ร่างโดยอาเซียนและจีนจะส่งผลต่อประสิทธิภาพของ COC ขั้นสุดท้าย
เพื่อป้องกันปัญหาความขัดแย้งและสร้างความมั่นใจในเสรีภาพในการเดินเรือและการบินในทะเลจีนใต้ประเทศต่างๆ ควรมีส่วนร่วมในการแก้ไขประเด็นปัญหาทะเลจีนใต้ โดยยึดหลักปฏิบัติตามกฎหมายระหว่างประเทศและเคารพในคำตัดสินของศาลอนุญาโตตุลาการระหว่างประเทศ
นอกเหนือจากยับยั้งชั่งใจตนเองแล้วองค์กรที่เกี่ยวข้องเช่นอาเซียนควรมีความเห็นเกี่ยวกับปัญหาในทะเลจีนใต้ ดังนั้นอาเซียนควรส่งเสริมการดำเนินการตามปฏิญญาว่าด้วยการดำเนินการของทุกฝ่ายในทะเลจีนใต้ (DOC) อย่างจริงจังและเร่งกระบวนการร่างแนวปฏิบัติในทะเลจีนใต้ (COC) นอกจากนี้คู่สัญญาควรปฏิบัติอย่างเคร่งครัดตามบทบัญญัติของอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982 โดยรัฐชายฝั่งจะต้องระงับและร่วมมือเพื่อให้เกิดความมั่นใจในอิสรภาพของการเดินเรือและการบินในทะเลจีนใต้
สมบูรณ์ สุขชัยบวร/ รายงาน
